“Het ijzer, weerbarstig van natuur, vindt zijn meester in hamer en in vuur”.
Deze smederij was jarenlang de werkplaats van smid Van Winssen uit Westbroek. Toen hij stopte met werken, heeft hij zelf dit deel van het museum ingericht.
Audiofragment
Productie: Het Fotogenieke Geluid (www.verhaalplekken.nl)
“Mijn naam is Arie Kemp en ik woon al 83 jaar op de Achterweteringseweg in Maartensdijk en ben rondleider bij dit museum. Je kunt dus wel zeggen dat ik goed geworteld ben in deze regio. Mijn hele leven heb ik of bij de molen gewerkt of voor anderen naast dat ik eigen boer ben. In mijn jongere jaren heb ik altijd genoten van het haren van mijn zeis.”
Metaal bewerken
In de smederij worden allerlei metalen bewerkt. Vaak is dat staal, dat wordt gemaakt door ijzer met koolstof mengen. Zo wordt het metaal veel sterker dan puur ijzer!
De smid kan alleen smeden als het metaal heet is: dan buigt het makkelijk. Met de blaasbalg wakkert hij het vuur aan tot het heet genoeg is. Bij 800° wordt het vuur rood, als het nog warmer wordt krijgt het een gele of witte kleur.
Hameren maar!
De smid verwarmt het metaal in het vuur tot hij het makkelijk kan bewerken. Dat moet snel gebeuren! Hij pakt het metaal met de tang uit het vuur en legt het snel op het aambeeld. Met een zware hamer slaat hij het in de gewenste vorm.
Meestal moet het metaal een paar keer opnieuw verhit en bewerkt worden voordat het de goede vorm heeft. Als de smid tevreden is, laat hij het metaal harden. De smid dompelt het metaal onder in een water- of oliebad zodat het heel snel afkoelt.
Wat maakt de smid?
Voor werktuigen en gereedschap moet je bij de smid zijn. Uit een rechte staaf ijzer of staal kan de smid van alles maken. Een paar van zijn creaties hangen aan de muur. Weet jij alle voorwerpen die hij heeft gemaakt een naam te geven?
De slijpsteen
Met de slijpsteen maakt de smid gereedschap vlijmscherp. De steen is van zandsteen en draait in een bak water. Een natte steen slijpt namelijk beter. Het lijkt misschien ouderwets, maar het werkt nog steeds erg goed!
Als de smid klaar is met het bewerken van metaal, dan haalt hij het nieuwe gereedschap nog even over de slijpsteen. De nieuwe beitel is dan klaar voor gebruik!
De hoefsmid
Naast gereedschap maken sommige smeden ook hoefijzers. Het beslaan van paarden is echt een vak apart. Een hoefijzer voorkomt dat de hoef van een paard te snel slijt op de straat, wat pijnlijk is voor een paard.
Eerst moet de hoef van het paard, zonder ijzer, netjes worden bijgesneden. Daarvoor gebruikt de smid het mesje rechtsboven. In de smederij ligt een hele voorraad hoefijzers klaar, maar niet elk ijzer past op elke hoef! De smid maakt het ijzer passend in het smidsvuur.
Spijkers: doet dat geen pijn?
De spijkers waarmee het nieuwe hoefijzer wordt vastgeslagen, smeedt de smid zelf uit een staafje ijzer. Het paard voelt daar gelukkig niets van. De spijkers die wij nu kennen zijn iets anders, die noem je draadnagels en worden door een machine geknipt.
